Ik heb 2 extra studiedagen genomen, verslingerd aan een splinternieuw boek van Theo Compernolle. Dat gaat mij minstens 10 jaar langer en effectiever leven opleveren!
Theo Compernolle is neuropsychiater en psychotherapeut verbonden en docerend aan universiteiten o.a. in de VS, Frankrijk, België en Nederland. Vooral is hij ook ervaren internationale coach aan managers. In een humoristisch, confronterend, ontwapenend en uiterst leesbaar (vooralsnog Engels) boek, veegt hij de vloer aan met talloze veronderstellingen die wij voor waar aan zijn gaan nemen.
De grote lijn: wij zijn in onze behoefte om permanent bereikbaarheid en on line te willen zijn en blijven, en dat ook van iedereen te verwachten, slechtere beslissingen aan het nemen, onethischer aan het worden. Én daar zelf sociaal beperkter en vooral ook ongelukkiger door.
Overtuigend betoogt Theo hoe wij 3 soorten hersenen hebben, de reflexieve, de beschouwende en de documentatie-hersenen. De eerste ontstonden toen wij in de savanne direct moesten reageren op mogelijkheden en gevaar. Zonder nadenken handelen. Razend snel en toen effectief. In geval van calamiteiten en routine nog steeds uitstekend toepasbaar. Vervolgens is de mens zich gaan onderscheiden van andere dieren met beschouwende hersenen. Daarmee kunnen wij denken over heden, verleden en toekomst. En kunnen wij fantaseren en creëren. Tenslotte heb je de documentatie-hersenen, die ordenen en opslaan, wat je beschouwende hersenen produceerden. Om later te kunnen gebruiken. Die drie zijn onderling afhankelijk. De beschouwende hersenen kunnen de reflex-hersenen ervan weerhouden onbezonnen en onverstandige dingen te doen. En zij kunnen die reflex-hersenen patronen aanleren, die wél verstandig zijn (autorijden, fietsen, tandenpoetsen). Maar dat kost beschouwende hersenen energie en die worden moe. Als je je zelf door de dag heen,  en zeker in de nacht niet genoeg tijd gunt om die hersenen tot rust te laten komen, gaan je reflex-hersenen de zaken overnemen. Dat leidt weer vanuit overleven en snelheid en zonder nadenken tot maximaal 50% goede beslissingen zonder ethische consideratie. Tevens ontneem je dan je opslaghersenen de gelegenheid hun werk te doen. Dat doen zij namelijk als je rust neemt. Zonder die rust, wordt de informatie die je reflectieve hersenen hebben verzameld, niet opgeslagen en verdwijnt uit je geheugen. Je wordt dus minder wijs door pauzeloos doorhollen en je ervaringen beklijven niet, dus doe je ze voor niets op.
De resultaten zijn onthutsend: rechters neem meer ethisch overwogen beslissingen gedurende de ochtend, korte tijd na hun middagpauze en nauwelijks na hun theepauze. Dus als verdachte loop je de minste kans op een ethisch afgewogen beslissing aan het eind van de dag. Theo veegt de pan aan met de suggestie dat onze jeugd ICT-vaardig is en kan multi-tasken en dat dat goed zou zijn. Overtuigend toont Theo aan dat hun productiviteit juist slechter is dan de generatie daarvoor, zelfs als die inmiddels ook online verslaafd is geraakt. Omdat die generatie nog heeft leren concentreren. Theo veegt de pan aan met leidinggevenden die van hun mensen permanente vragen permanent bereikbaar te zijn en directe reacties verlangen. Serieuze zaken moet je ’s morgens minstens 30 minuten aaneen en onderbroken doen. Nooit starten met e-mailen. Dit soort leiderschap leidt tot slechtere, onethische beslissingen, waaraan Theo het gedrag van bankiers koppelt die hebben geleid tot de bankencrisis. Elke afleiding verlaagt dramatisch je productiviteit. Ook de universitietsstudenten in de VS lezen zelden nog boeken en nauwelijks langer aaneen dan een halve bladzijde op een beeldscherm, voordat zij verder zappen.
Een terugkerend thema dat Theo als een soort mantrum door zijn boek laat klinken, is onze totale onwetendheid over het gevaar van telefoneren in de auto, ja zelfs hands free. Hij persifleert Einstein met de uitdrukking: als je een mooi meisje in de auto kust onder het rijden, doe je het meisje tekort. Erger nog: het schijnt dat je reflexbrein, als je niet naar de weg kijkt je een schijnbeeld geeft van hoe de weg er uit ziet: je denkt dat je keurig tussen de strepen rijdt. Zonder dat dat waar hoeft te zijn! Na 1 seconde afleiding is de kans op ongevallen 3x zo groot, na 2 seconden 29 keer. Geconcentreerd bellen heeft hetzelfde effect.
Theo toont aan en geeft praktische handvatten hoe je technologie kunt gaan gebruiken als aanvulling op het goede gebruik van je hersenen. Want met de suggestie van multitasken en permanent bereikbaar zijn worden bedrijven en organisaties minder productief, slechter en onethische. Mensen worden minder sociaal en minder gelukkig en politici en dokters maken fouten die mensenlevens kosten. Dat gebeurt dus! Een aanrader dat boek! “BrainChains”, Theo Compernolle.
